ایــن دســت نوشــته را بــا ایــن ســوال شــروع مــی کنــم: قالــب چیســت و قالــب ســاز کیســت؟ مصرف قالــب در کجاســت؟ نقش قالــب در صنعــت چیســت؟ متولی قالــب ســازی در کشــور کیســت یــا کجــا هســت؟ آینــده صنعــت قالبسازی چگونــه اســت؟ صنعــت قالبســازي را مــي تــوان یــک صنعت پنهــان دانســت. زیــرا آثــار تــلاش قالبســازان بــه رویــت و دیــد مصــرف کننــدگان نمــي رســد امــا بــه عنــوان یــک کالاي ســرمایه اي واســطه اي نقشــي بــي بدیــل در تولیــد محصــو لا ت صنعتــي دارد. تقریبــا تمامــی قطعاتــی کــه در زندگــی روزمــره کســی وجــود دارد مســتقیم یــا بــا واســطه توســط قالــب تولیــد گردیــده اســت و مــی تــوان گفــت هــر آنچــه کــه مــا در طــول زندگــی احتیــاج داریــم از مــواد غذایــی تــا وســائل رفاهــی، مســکن، آموزشــی، هنــری، فرهنگــی و غیره توســط قالــب تولیــد مــی شــود.
بــه عنــوان مثــال: اگــر مــا مــی گوییــم چــرا اینقــدر صنعــت لــوازم خانگــی، خودرویــی و غیره کــره پیشــرفت کــرده بــرای این اســت کــه محصولاتشــان بســیار متنوع و زیبــا هســتند و ایــن ماحصــل، صنعــت قالبسازی بســیار پیشــرفته و قــوی آن کشــور می باشــد. بــه طــور خلاصــه مــی تــوان گفــت قالــب، ابــزار شــکل دهنــده هــر نــوع محصــول را قالــب گوینــد بــه صورتــی کــه محصــول شــکل دل پذیــر و قابــل قبــول و مطلــوب را پیــدا کنــد. بــرای تولیــد یــک محصــول بــه تعــداد بــالا از قالــب درانــواع گوناگــون بــه عنــوان ابــزار تولیــد انبــوه اســتفاده می شــود.
نــام و شــیوه کار قالب هــا بســته بــه نــوع مــواد مصرفــی و نــوع شــکل دهــی ان هــا تغییــر می کنــد. قالب هــا بــر اســاس محصــول تولیــدی شــامل: قالب هــای پلاســتیک – فلــزی – ســیمانی – گلــی – گچــی – ازبســت – شیشــه – کاغــذ – پلیمــر – ســرامیک – چــوب – پارچــه – فــوم – ســنگ – مــواد خوراکــی و غیره مــی باشــد. صنعــت قالبســازي را مــي تــوان یــک صنعت پنهــان دانســت. زیــرا آثــار تــلاش قالبســازان بــه رویــت و دیــد مصــرف کننــدگان نمــي رســد امــا بــه عنــوان یــک کالاي ســرمایه اي واســطه اي نقشــي بــي بدیــل در تولیــد محصــولات صنعتــي دارد. تقریبــا تمامــی قطعاتــی کــه در زندگــی روزمــره هــر کســی وجــود دارد مســتقیم یــا بــا واســطه توســط قالــب تولیــد گردیــده اســت و مــی تــوان گفــت هــر آنچــه کــه مــا در طــول زندگــی احتیــاج داریــم از مــواد غذایــی تــا وســائل رفاهــی، مســکن، آموزشــی، هنــری، فرهنگــی و غیره توســط قالــب تولیــد مــی شــود.
بــه عنــوان مثــال: اگــر مــا مــی گوییــم چــرا اینقــدر صنعــت لــوازم خانگــی، خودرویــی و غیره کــره پیشــرفت کــرده بــرای این اســت کــه محصولاتشــان بســیار متنوع و زیبــا هســتند و ایــن ماحصــل، صنعــت قالبسازی بســیار پیشــرفته و قــوی آن کشــور می باشــد. قالــب ســازی یــک هنــر صنعــت اســت کــه در دنیــای مــدرن بــا تکنولــوژی بــه هــم آمیختــه شــده و بســیار ســرعت پیــدا کــرده اســت و جــزو کار هــای صنعتی بســیار ســخت و کــم ســود اســت امــا چــون یــک صنعــت اســتراتژی و زیــر بنایــی مــی باشــد تمامــی جوامــع صنعتــی از ایــن صنعــت اســتراتژی در کشــور خــود حمایــت مــی کننــد.
در بــازار رقابتــي امــروز هــدف تمــام تولیــد کننــده هــا و صاحبــان صنایــع تولیــد محصــولات در کوتاه تریــن زمــان و بالا ترین کیفیــت بــا هزینــه تولیــد پاییــن می باشــد. همانگونــه کــه می دانیــد تعــداد زیــادي از قطعــات مــورد اســتفاده در صنایــع توســط انــواع قالب هــا تولیــد مــي گــردد. پــس میتــوان از صنعــت قالبســازي بــه عنــوان یــک صنعــت مــادر یــاد کــرد.
در ســال هــای دور قبــل و بعــد از انقــلاب ایــران در رده هــای قابــل قبولــی از صنعــت قالــب ســازی در جهــان و منطقــه قــرار بــا شــروع 90 و 80داشــت امــا در ده هــای تحریــم هــای خارجــی فاصــل صنعــت قالــب ســازی ایــران بــا جهــان زیــاد شــده بــه طــوری کــه در ســال های اخیــر دیگــر نمــی تــوان در هیــچ کــدام از زمینــه هــای قالبسازی ارز انــدام کــرد. بــه طــوری کــه صنعــت قالبسازی مــا نــه فقــط در منطقــه بلکــه در بیــن همســایگان غربــی و شــرقی مــان هــم قابــل عرضــه و رقابــت نیســت مــا اصــلا قالــب و 70 در صورتیــک در ده قالــب ســازان تــرک را قبــول نداشــتیم.
بــه طوریکــه قطعــه و قالــب بــه ترکیــه و کشــور هــای خلیــج فــارس صــادر مــی کردیــم ایــن موضــوع بــه طــور کامــل از مقایســه نمایشــگاه های پلاســتیک مابیــن ســال های بیــن ایــران و ترکیــه و دبــی 2014 تــا 2004 بدســت مــی آیــد. کیفیــت نهایــی محصــولات ارتبــاط مســتقیمی بــا کیفیــت طراحــی و ســاخت قالــب هــا دارد. نداشــتن قالــب هــای بــا تکنولــوژی بــالا و بــا کیفیــت و بــا راندمــان بــالا مزیــت نســبی تولید کننــده هــای ایرانی را از بیــن بــرده اســت و در نتیجــه آن هــا هــم نمــی تواننــد قطعات بــا کیفیــت و ارزان تولید کننــد و در بازار رقابت از همســایگان جنوبی و غربــی عقــب افتــاده انــد، میــزان واردات قالــب و وحصــولات مصرفــی بــه کشــور خــود گویــای ایــن حقیقــت مــی باشــد. امــا چــون قالــب ســازی جلــو تــر از تولیــد اســت، در ایــن ســال ها شــاهد ورشکســتگی قالــب ســازان هســتیم و بــه طبــع آن در ســال های آینــده شــاهد از بیــن رفتــن تولیــد کننــدگان مــی باشــیم. صنعتــی کــه در ســال های متمادی مشــکلات و موانــع تولیــد را برطــرف ســاخته و بــاعــث بلــوغ و ترقــی صنایــع قطعــه ســازی و تولیــدی در تمامــی رشــته هــا بــوده اســت، حــال خــود بــه یــک بیمــاری موضمــن مبتــلا شــده اســت دردی کــه فقــط بــا حمــت ملــی و حمایــت بــی دریــغ صنایــع تولیــدی بــر طــرف مــی شــود.
اگر قالبســازان ایرانــی در حــال حاضــر تــوان رقابــت بــا همتایــان چینــی یــا تــرک خــود را ندارنــد به خاطــر ســال ها بــی مهــری دولــت و فرزنــدان پولــدار خود(صنایــع تولیــدی) مــی باشــد. تحریــم هــای داخلــی و خارجــی در ایــن ســال ها باعــث شــده تــا دیگــر ایــن صنعــت نتوانــد بــا رقبــای خارجــی خــود در کیفیــت و زمــان رقابــت کنــد چــون تقریبــا دو ده هیــچ تکنولــوژی جدیــدی وارد ایــن صنعــت نشــده پــس مشــتریان ایــن صنعــت کــه تولیــد کننــدگان هســتند اصــلا رغبتــی بــرای ســفارش قالــب بــه قالبســازان ایرانــی ندارنــد در نتیجــه صنعــت.
قالــب ســازی دیگر ســود ده نیســت و جوانــان مــا اصــلا میلــی بــرای وارد شــدن بــه ایــن صنعــت را ندارنــد. دانشــگاه هــای مــا هــم برنامــه ای بــرای راه انــدازی ایــن رشــته دانشــگاهی ندارنــد. تــا بــرای صنعــت قالبسازی کشــور یــک ســند راهبــردی و اســتراتژی تدویــن نگــردد نمــی تــوان بــه آن امیــد بســت.
شــاید بــه جــرات بــه تــوان گفــت: زیــر بنــا صنعــت کشــور، پشــتوانه تمامــی تولیــدات مــا، صنعــت اســتراتژیک مــا در چنــد ســال آینــده بــه طــور کلــی از بیــن مــی رود. و ایــن ســوال پیــش مــی آیــد آیــا دوســتان و ســروران گرامــی آیــا مــی شــود بــدون داشــتن چنیــن صنعت(قالــب ســازی) بــاز به تولیــد پرداخــت؟ آیــا بــاز می تــوان خــودرو – لــوازم خانگــی- لــوازم پزشــکی و غیره تولید کرد. آیــا دیگــر زمــان ان نرســیده کــه از خــود تحریمــی دســت برداریــم و فکــری بــه حــال ایــن مریــض در حــال مــرگ بکنیــم.
ارادتمنــد تمامــی قالبســازان کشــور عزیزمــان ایــران
- مهدی ساروقی
- فوق لیسانس مهندسی مکانیک
- نائب رئیس هیئت مدیره قالبسازی
