بسته اطلاعات فنی قالب های فلزی

بسته اطلاعات فنی قالب های فلزی

 

بسته اطلاعات فنی (مدارک) قالب های فلزی مجموعه ای از مدارک فنی قالب می باشد که هنگام سفارش قالب به قالبساز اعلام و زمان تحویل گیری قالب، باید از قالبساز دریافت شود. این مدارک به کاربر قالب کمک می کند، تا در هنگام بکارگیری و استفاده از قالب وابستگی به قالبساز نداشته باشد. این موضوع زمانی از اهمیت بیشتری برخوردار است که قالبساز و سازنده در دو کشور متفاوت هستند و دسترسی به یکدیگر به راحتی امکان پذیر نمی باشد. پس از حمل قالب در سایت سازنده در صورتی که سازنده با مشکلی مواجه شود و نیاز به مدارک فنی قالب داشته باشد، قالبساز بدون دریافت وجه اقدام به ارایه مدارک فنی نمی کند. در صورتی که اگر در هنگام قرارداد این موارد دیده شود از مشکلات به وجود آمده احتمالی جلوگیری خواهد شد. علاوه بر موارد مذکور بسته اطلاعات فنی قالب، باعث انتقال تکنولوژی طراحی و ساخت قالب به مشتری می شود.

مدارک فنی قالب برای قالبساز و استفاده کننده از قالب، دارای اهمیت زیادی می باشد. قالبساز باید مدارک لازم جهت سهولت استفاده از قالب را در اختیار سازنده قطعه یا سفارش دهنده قالب قرار دهد و سازنده باید با مدارک آشنا باشد تا در طول استفاده از قالب بتواند حتی الامکان مسائل به وجود آمده در خصوص قالب را رفع نماید.

بسته ی اطلاعات فنی که باید از قالبساز دریافت شود، به ترتیب ذیل می باشند که در این نوشتار به تشریح موارد مذکور پرداخته می شود.

1. Die Layout
2. نقشه مونتاژی قالب
3. نقشه اجزاء قالب
4. اطلاعات سه بعدی قالب
5. لیست قطعات
6. گزارش اندازه گیری قالب و نمونه
7. نتایج تست قالب به همراه تنظیمات مربوطه
8. دستورالعمل نصب و راه اندازی و به کارگیری قالب بر روی پرس

Die Layout

به منظور نمایش طرح کلی قالب، پروسه تولید قطعه باید به طور کامل در قالب Die Layout آورده شود که مورادی مانند مشخصات قطعه، مقدار مواد لازم برای تولید یک قطعه، سمت تغذیه ورق و ایستادن اپراتور، تعداد قالب های مورد نیاز با پروسه تولید قطعه، روش تغذیه ورق (اتوماتیک یا دستی ) مقدار ضایعات ورق در هر ضرب، نقاط مبنا برا پروسه بعدی و تعریف خطوط به کار رفته در طرح همچنین Strip Layout طرح در مورد قالب های پروگرسیو را شامل می باشد.

Strip Layout

نقشه ای است که در آن اطلاعات کلی در مورد چگونگی تولید قطعه فلزی Sheet Metal درج می شود. این نقشه راجع به طراحی استراکچر قالب های مختلف پرس کاری، نحوه شکل گیری فرم ها و برش ها، دوران قطعه در هر قالب و نقاط کنترلی لازم برای قطعه مشخص می شود. طراح در نقشه Strip Layout کلیه ایده ها و نکات لازم برای شکل گیری قطعه را منعکس نموده و ارتباط بین قالب های مختلف قطعه را بیان می نماید.

از نکات بارزی که در عقد قرارداد قالب های فلزی مخصوصاً قالب های پروگسیو باید لحاظ شود مقدار Waist در Strip layout می باشد که در بعضی موارد طراحی قطعه با Waist صفر نیز از قالبساز انتظار می رود. در بعضی موارد در صورت بالا بودن هزینه مواد، استفاده از نرم افزارهای مهندسی مربوطه برای این مهم باید از قالبساز خواسته شود.

نقشه مونتاژی (Assembly Drawing)

نقشه مونتاژی نقشه ای است که در آن موقعیت قطعات مختلف قالب نسبت به هم ، لیست قطعات در حالت بسته قالب را نشان می دهد. یک نقشه مونتاژی که نمونه ا ی از آن در شکل 2 آمده است، از مشخصه هایی چون جدول مشخصات، لیست قطعات، نقاط مهم مونتاژی، نمادهای برش مورد نیاز، نمایش محل قرارگیری مجموعه در کل پروژه به طور شماتیک، Strip layout که نشان دهنده پروسه و مقدار تغذیه ورق در داخل قالب و شرایط مونتاژ قطعات باید برخوردار باشد.

در قالب های کششی علاوه بر موارد مذکور، لازم است حداکثر عمق کشش در جدول مربوطه و همچنین میزان ضایعات ورق در قالب های پروگسیو در زیر Strip layout ذکر شود.

نقشه اجزاء قالب (Detail Drawing)

نقشه اجزاء قالب به نقشه ای اطلاق می شود که در آن نماهای اصلی یا برشی موردنیاز از یک قطعه به منظور ساخت و کنترل آن، منحصراً ترسیم شده باشد و کلیه ویژگی های هندسی، کیفی و مکانیکی قطعه از آن قابل برداشت باشد. این ویژگی ها عبارتند از:

1. ابعاد و اندازه های اسمی
2. تلرانس های انطباقی
3. تلرانس های هندسی
4. علایک کیفیت سطح
5. کادر و جدول مشخصات کامل
6. استانداردهای به کار رفته برای ترسیم نقشه
7. سایر علایم و استانداردها

در نقشه اجزاء قالب باید نقشه مربوط به وایرکات قطعات ، اسپارک و CNC به صورت مجزا از قالبساز خواسته شود چرا که برای تعمیر و اصلاح سنبه یا ماتریس نیاز مبرم به مبنای گرفته شده در ماشین کاری حین ساخت وجود دارد.

اطلاعات سه بعدی (3D Data)

از آنجا که وجود نرم افزارهای CAD/CAM باعث سهولت و ایجاد سرعت در انجام طراحی و ساخت قالب می شود، بنابراین داشتن نرم افزارهای مناسب را می توان به عنوان پیش ساختار اصلی طراحی انواع قالب و جیگ و فیکسچر نام برد. به علاوه با توجه به این که خودروهای امروزی و قطعات ملحقه آن دارای اطلاعات سه بعدی (CAD/DATA) می باشند، دریافت اطلاعات و سپس انجام عملیات اصلاحی و بهبود بر روی آن ها بدون داشتن چنین اطلاعاتی امکان پذیر نخواهد بود. این بسته از اطلاعاتی چون نوع نرم افزار و CAD و CAM، نام نرم افزار و Version آن و فرمت فایل های ایجاد شده ، تشکیل می شود. نوع نرم افزار و فرمت مربوطه هنگام قرارداد (سفارش قالب) باید مشخص شود.

اطلاعات مربوط به مکانیزم های به کار رفته در قالب

در مواردی که نتوان از حرکت عمودی پرس برای شکل دهی یا برش و یا دیگر موارد مشابه در تولید قطعه استفاده نمود از مکانیزم هایی چون گوه ای، بادامکی، جک و یا … در قالب استفاده می شود که می توان نمونه ای از آن را در شکل 3 مشاهده نمود. در این راستا لازم است که قالبساز جزئیات طراحی را همراه با دیاگرام های حرکتی مکانیزم مذکور تحویل دهد.

لیست قطعات اصلی و یدکی (Part List )

منظور از لیست قطعات کلیه اجزاء و تجهیزاتی می باشد که برای تکمیل عملکرد قالب از حیث مکانیزم ها، دوام و پایداری مورد نیاز و شامل نام اجزاء قالب و مشخصات اجزاء قالب می باشد. در لیست قطعات باید تعداد و نام محل اجزاء قالب، به ترتیب شماره ذکر شده باشد. لازم به ذکر است که شماره عنوان هر یک از اجزاء باید با شماره آن جزء در نقشه قالب مطابق و قابل پیگیری باشد. همچنین وزن، ابعاد، جنس، نام استاندارد و مقدار سختی هر یک از اجزاء در جلوی عنوان خودش باید قید شود و در صورتی که به همراه قالب یک سری اجزاء اضافی به منظور تعمیر و نگهداری یا تعویض موجود باشد. باید لیست آن قطعات به صورت مجزا قید شود در شکل 4 یک نمونه از جدول مربوط به قطعات یدکی آمده است.

گزارش اندازه گیری محصول و سطخ قالب (CMM Report )

گزارش اندازه گیری ابعادی گزارشی است که نتایج عملیات اندازه برداری دو بعدی یا سه بعدی از یک یا چند قطعه را به طور مستقل و یا به طور مقایسه ای نسبت به یک مدل تئوری یا احتساب نقطه مرجع و راستا و جهت محورهای مختصاتی ارائه می نماید. نمونه ای از گزارش در شکل 3 آمده است، این گزارش باید محتوی موارد ذیل باشد:

1. نقطه مرجع یا مبنا
2. راستا و جهت محورهای X ، Y ، Z اندازه برداری نسبت به نقطه مرجع
3. مؤلفه های X ، Y ، Z نقاط اندازه برداری شده قطعه
4. مؤلفه های X ، Y ، Z نقاط متناظر قطعه در مدل تئوری
5. میزان انحراف مقادیر اندازه برداری شده قطعه و مقادیر تئوری در امتداد محورهای X ، Y ، Z

 

نتایج تست قالب به همراه تنظیمات مربوطه (Try Out Result with Machine setting )

بعد از ساخت قالب، باید قالب روی پرس نصب شده و به صورت آزمایشی کار کند و باید که تنظیمات پرس و فیدر و دیگر تجهیزات مورد استفاده در تولید در فرم مربوطه ثبت شود و قطعه تولیدی از نکته نظرهایی چون عدم وجود پلیسه ، داغی، پارگی، نازک شدگی، گاز گرفتگی، دفرمگی یا چروک و کنترل عدم استفاده از روغن و یا دیگر مواد مشابه در هنگام کشش، کنترل آب بندی سطوح سنبه و ماتریس و ورق گیر، کنترل وجود پخ و قوس مناسب در ورقگیر، کنترل تلرانس های هندسی و ابعادی و نیز کنترل مکانیزم های CAM ، کنترل درگیری گاید قبل از عملکرد CAM ها کنترل شود.

دستورالعمل نصب و راه اندازی و به کارگیری قالب بر روی پرس

مدار کی که چگونگی نصب و راه اندازی و به کارگیری قالب را مشخص می کند. به ترتیب ذیل می باشند:

• مدارک مربوط به بستن قالب نظیر بستن رو بنده ها و محل آنها نحوه قرارگیری قالب و …
• مدارک مربوط به ترتیب عملکرد کار قالب

نگهداری و تعمیرات

مدارک تعمیرات ، مدارکیاست که تعویض دوره ای قطعات با استهلاک بالا و تعویض و استفاده لوازم یدکی و مشخصات قطعاتی که قبلاً خراب و تعویض شده اند و تغییرات مربوط به قالب را نشان می دهد و مدارک نگهداری مدارکی است که چگونگی حمل و نقل و نگهداری و انبارداری قالب آلات را نشان می دهد بدین منظور استفاده از قالب قطعاتی همانند شکل 6 برای نگهداری و انبار در قالب پیشنهاد می شود.

نتیجه گیری

بسته اطلاعات فنی قالب های فلزی، مجموعه ای از مدارک فنی قالب باید در نظر گرفته شود. در این تحقیق کلیه مدارک فنی قالب های فلزی که هنگام سفارش و تحویل گیری قالب لازم است مدنظر قرار گیرد مدون گردیده است. نقشه مونتاژی ، نقشه اجزاء قالب ، اطلاعات سه بعدی قالب و لیست قطعات از جمله مدارکی است که استفاده کننده از قالب، باید همراه قالب، تحویل گیرد. این مدارک نشان گر چگونگی ساخت قالب، اجزاء مربوطه و مشخصات آنها می باشد. گزارش اندازه گیری قالب و نمونه جهت اطمینان از صحت ساخت قالب و تطابق آن با محصول نیز از دیگر الزامات بسته فنی قالب می باشد. نتایج تست قالب به همراه تنظیمات مربوطه و دستورالعمل نصب و راه اندازی قالب به کاربر قالب در راه اندازی و استفاده از قالب جهت رسیدن به نمونه مطلوب یاری می رساند. علاوه بر موارد مذکور بسته اطلاعات فنی قالب ، باعث انتقال تکنولوژی طراحی و ساخت قالب به مشتری می شود.

مراجع:

[1] Die Design Standard, SAPCO Publishers 2006

[2] Die design Handbook by David Smith